بررسی نقشگرایانة تجربههای عرفانی در رؤیانوشتهای شهودی کشفالاسرار و مکاشفاتالانوار «زندگینامة خودنوشت شهودی روزبهان بقلی»
Authors
Abstract:
پژوهش حاضر با روشی توصیفی – تحلیلی و تکیه بر رویکرد نقشگرایی هلیدی در زمینة ارتباط بافت موقعیتی و بافت متن، به مطالعة گفتمان مکاشفة عیانی در مراحل مختلف تجربیات عرفانی روزبهان بقلی پرداخته است. «کشفالاسرار و مکاشفاتالانوار» زندگینامة خودنوشت روزبهان بقلی است که محتوای آن براساس «شیوة بازگویی، بدون دغدغة انتقال ذهنیت به مخاطب»، شکل گرفته است. روزبهانی بقلی در جایگاه تجربهگر، با ترجیح مشاهده بر سایر مراتب کشف، سعی در بازگویی تجربیات و رؤیاهای شهودی خود دارد که اغلب آنها براساس «تجلی ذات و صفات خداوند» از طریق «التباس» مطرح شدهاند. وی در هر یک از تجربیات عرفانی خود که در حالات مختلفی اعم از «بیداری، حالتی بین خواب و بیداری و خواب» شکل گرفتهاند، با توجه به استعداد روحی خود و دیدگاه و رابطهای که نسبت به هر یک از مشارکان دارد، حالات عاطفی خاصی از قبیل قبض، سرگشتگی، حیرت، بسط، وجد و سکر را تجربه کرده است. در ساختار متنی گفتمان مکاشفة این اثر که بر بازگویی سه تجربة عرفانی «خطاب، تجلی و معراج» تمرکز دارد، مشخصة اصلی تجربیات «توصیفناپذیری»، «حالت انفعالی» و «زودگذری» است. سیر مشخص فرآیندهای زبانی در مراحل مختلف مکاشفه از «مادی» به «ذهنی» در جهت تببین سیر صعودی سالک از مقام «طلب» به مقام «فنا» بکار رفته است. در تمام تجربیات افزودة موقعیت «مکان» بیشترین بسامد را دارد و در هر تجربه مخاطب با فضای متفاوتی روبرو میشود. هنگامی که هر یک از مکانها تغییر میکند، شرایط و ویژگیهای حاکم بر تجربه نیز متفاوت میشود. نویسنده در توصیف مکانهایی که مربوط به حالات ابتدایی مکاشفه هستند، دقت بیشتری دارد؛ اما مکانهای وقوع مراحل پایانی مکاشفه را تحت غلبة حالات عرفانی نمیتواند با دقت چندانی توصیف کند. روزبهان از طریق کاربرد پیاپی عناصر پیرامونی، ابهام را در کلام خود از بین میبرد و باعث خاص کردن و محدود کردن اطلاعات مورد نظر خود میشود. وی از این طریق، فضای حاکم بر تجربیات خود را به وضوح برای مخاطب ترسیم میکند.
similar resources
معرفت در مشرب عرفانی روزبهان بقلی
اگرچه عرفان بهتمامی معرفت و شناخت است، از آنجا که این مکتب فکری ابعاد مختلفی دارد، شناخت به معنای دریافت و وصول به حقیقت، بخشی از راه اتصال به حقیقت است. این پژوهش به تبیین شناخت به این معنا و همچنین راهها و مراتب آن از منظر روزبهان بقلی فسایی شیرازی میپردازد. مسئلۀ اصلی این پژوهش، تبیین معرفت بهعنوان هدف غایی عارف، انواع و مراتب آن، روشهای رسیدن به آن، مقدمات و آثار و نتایج آن در مشرب عرف...
full textکشف و شهود در مشرب عرفانی روزبهان بقلی
علوم مختلف مانند فلسفه، کلام، حکمت و عرفان همه در جستجوی راهی برای دستیابی به معرفت الهی هستند، اما آن چه عرفان را از آنها متمایز میکند؛ استفاده از روش کشف و شهود به عنوان ابزار به کارگرفته شده، برای رسیدن به مقصد نهایی عارف است.، روزبهان بقلی عارفی است که تجارب عرفانی خود را به طور مستقل در کتابی به نام کشف الاسرار به تفصیل بیان کرده است و این کتاب از این جهت منحصر به فرد است. او بیشتر از ...
full textجایگاه عشق در تفسیر عرفانی عرایس البیان روزبهان بقلی
مسأله عشق از قرن دوم هجری و در اندیشه عارفانی نظیر رابعه عدویه بهطور جدی مطرح شد و در قرون بعدی به رغم مخالفتهای برخی از فقها و اهل حدیث، همچنان به روند رو به رشد خود ادامه داد و در اندیشه کسانی چون روزبهان بقلی (608-522 ق.) به اوج خود رسید. روزبهان، بنای طریقت خویش را در تصوف بر عشق نهاد و این موضوع در عرفان وی بسیار برجسته و چشمگیر است؛ به گونهای که در تمامی آثاری که از او برجای مانده، خصو...
full textجایگاه عشق در تفسیر عرفانی عرایس البیان روزبهان بقلی
مسأله عشق از قرن دوم هجری و در اندیشه عارفانی نظیر رابعه عدویه به طور جدی مطرح شد و در قرون بعدی به رغم مخالفت های برخی از فقها و اهل حدیث، همچنان به روند رو به رشد خود ادامه داد و در اندیشه کسانی چون روزبهان بقلی (608-522 ق.) به اوج خود رسید. روزبهان، بنای طریقت خویش را در تصوف بر عشق نهاد و این موضوع در عرفان وی بسیار برجسته و چشمگیر است؛ به گونهای که در تمامی آثاری که از او برجای مانده، خصو...
full textفرایند ادراک شهودی و تبدیل آن به گزاره عرفانی
فلسفة عرفان نظری بهمثابۀ یکی از شاخههای فلسفة عرفان از مسائل متعددی چون مبانی معرفتشناختی عرفان نظری سخن میگوید. از ردههای این مبانی چگونگی رخداد شهود هنگام مواجهه مشاهِد با واقعیتها و حقایق و چگونگی تبدیل آن شهود به گزاره هنگام گزارش از آن حقایق است. این مقاله با این هدف نوشته را در دو ساحت، یکی ساحت فرایند ادراک شهودی و دیگری ساحت فرایند تبدیل شهود به گزاره، سامان داده است. در ساحت اول،...
full textمبانی نظری مراحل سیر و سلوک عرفانی در مشرب الأرواح روزبهان بقلی
روزبهان بقلی در مشربالارواح طرحی جامع در باب منازل سیر الی الله ارائه میدهد. هرچند که او در دیگر آثار خود به صورت پراکنده مطالبی را در باب مراحل سیر و سلوک عرفانی مطرح کرده است، اما در این کتاب به آراء پراکنده خود در این زمینه نظم و سامانی میبخشد. روزبهان بین بنده و حق هزار مقام در نظر میگیرد و به تشریح جزئیات آن میپردازد. تمامی مقامهایی که وی در مشربالارواح از آن یاد میکند از یک نوع ن...
full textMy Resources
Journal title
volume 12 issue 2
pages 87- 116
publication date 2018-08-23
By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023